“Vì tôi thèm được sống đúng mình”
Nói chung cuộc đời không hề nương nhẹ với những người có số phận đặc biệt như chúng tôi. Một khi đã là gay, có nghĩa là bạn sẽ luôn đau khổ, cho dù có công khai điều bất hạnh ấy ra hay không. Chỉ đơn giản là như vậy thôi.
Gần như tất cả những người đồng tính đều trải qua thời kỳ khủng hoảng của việc phải che giấu hành vi, ý thích, và con người thật của mình. Có bị như thế, mới thấm thía cái hạnh phúc được sống tự nhiên, không phải gồng mình lên, không phải giả vờ. Tiếc rằng số người đồng tính dám công khai tình trạng của mình trước dư luận cực kỳ ít; chúng tôi chỉ dám thừa nhận trong nhóm với nhau mà thôi. Ở Hà Nội, tôi là người duy nhất công khai chuyện mình là gay trước tất cả mọi người và trên phương tiện truyền thông đại chúng – trả lời phỏng vấn một số tờ báo lớn như An ninh thế giới, VietNamNet… Bài lên báo An ninh thế giới hôm trước thì hôm sau tôi nhận được hàng chục phản hồi từ những người xung quanh. Ông tổ trưởng dân phố sang nhà tôi nói chuyện, khóc: “Bác thấy bố mẹ cháu mất rồi, cháu sống côi cút, bác cũng thương lắm nhưng mà bác không nghĩ cháu khổ đến mức độ ấy. Bây giờ bác đọc bài báo mới thấy con khổ quá con ạ, nhưng mà thôi cũng mừng là mày chí thú làm ăn, không sa ngã cờ bạc rượu chè nghiện hút, lại còn giúp cho các chị các em các cháu mày lúc khó khăn”. Tôi cảm động hơn với trường hợp một anh trông xe ở gần nhà tôi. Gặp tôi sáng hôm đó, anh mời tôi điếu thuốc rồi bảo: “Anh bắt tay chú một cái”. “Sao hả anh?”. “Anh đọc bài báo đó rồi. Anh xin chia sẻ với chú”. Vốn không phải người khéo léo nên anh chỉ nói với tôi được như vậy, kèm một điếu thuốc Vina và cái bắt tay rất chặt. Nhưng tôi thấy vui và cảm động.
Cô Yến người yêu Quang ngày trước (bây giờ là vợ hắn) gặp tôi cũng nói: “Anh Dũng ơi, trước kia em chỉ biết anh là người như thế, như thế, nhưng đọc xong bài báo ấy em mới thấy thương mà quý anh hơn”. Bạn thuở đi học của tôi gặp tôi tình cờ trong một cửa hàng quần áo, cũng tiến đến vỗ vai, nắm tay tôi: “Dũng ơi, tao thương mày lắm”. “Thôi, mày chỉ thương miệng, mua cho tao gói kẹo đi” – tôi méo mó pha trò để kìm lại những giọt nước mắt tủi thân. Tôi nhớ đã bao nhiêu năm nay tôi không đi họp lớp, tôi tránh mặt các bạn, tránh những dịp trường cũ lớp xưa tụ tập, vì tôi mặc cảm. Bè bạn cùng lớp tôi ngày nào giờ đã có đôi có lứa hết rồi, nhiều đứa làm ăn phát đạt hoặc có chức tước – cái thế hệ ra đời những năm 1965-1969 đâu hiếm người tài. Trong khi đó tôi thì vẫn thui thủi một mình một bóng bươn chải kiếm sống. Nhưng bây giờ tôi cũng không còn ngại, không tránh mặt các bạn nữa. Đã xác định mỗi người một số phận rồi mà.
Dĩ nhiên không phải tất cả mọi người thân, bạn bè đều ủng hộ việc tôi lên báo công khai về tình trạng của mình. Phản đối nhất là một số bạn bè trong giới:
- Tao không hiểu người ta cho mày bao nhiêu tiền mà mày giơ cái mặt lên báo Dũng ạ. Mày đúng là số một đấy. Sao ngu dại thế? Có được mấy triệu không mà dám bán số phận của mình?
Tôi cười:
- Chẳng có một đồng một hào nào cả. Tao làm tuyên truyền mà. Công tác xã hội cần phải như thế.
Nhưng cũng rất nhiều bạn khác của tôi trong giới tỏ ý ủng hộ, khen tôi dũng cảm. Họ xuýt xoa: “Eo ôi, sung sướng quá, mát ruột quá”. Nhiều người nằn nì xin tôi cho bài báo làm kỷ niệm. Báo đâu ra mà tặng cho đủ được. Mọi người đành mượn photo, mang về nhà cất giữ.
Bài báo đó quả thực rất có ý nghĩa đối với tôi. Từ ngày “lộ diện”, tôi cảm thấy thoải mái hơn hẳn, không còn phải giấu giếm che đậy gì nữa, cứ như là quẳng được cả một gánh nặng trên vai đi. Gần bốn chục tuổi đầu, tôi mới có thể sinh hoạt bình thường như mọi người, không còn mặc cảm, chỉ cần không làm gì thái quá đến mức độ phi đạo đức để dư luận đánh giá xấu về gay, là được thôi. Ngoài ra, đó còn là đóng góp của tôi cho cộng đồng giới tính thứ ba, với tư cách một tuyên truyền viên của Câu lạc bộ H.Đ., nơi mà tôi vẫn coi như mái nhà chung cho người đồng tính, là nguồn vui của tôi bây giờ và cả về sau này, khi tôi đã thành một chàng gay già cô đơn.
Câu lạc bộ H.Đ. được thành lập theo gợi ý của chị N., giám đốc một tổ chức phi chính phủ ở Việt Nam, với tôi. Chúng tôi quen nhau tại một hội thảo về sức khỏe tình dục, cụ thể là về việc sử dụng bao cao su và dầu bôi trơn. Nghe chị N. hỏi “tại sao không lập một câu lạc bộ dành cho giới đồng tính”, tôi rất thích. Là người trong cuộc, tôi hiểu rằng một câu lạc bộ như thế là rất cần thiết cho tôi và những người như tôi. Chúng tôi ai chẳng mong muốn có một nơi để ngồi lại với nhau, để giao lưu, chia sẻ, học tập. Ít nhất thì đó cũng là môi trường lành mạnh hơn những bờ bụi, vỉa hè, quán xá, công viên, hồ nước, chợ cóc… nơi chúng tôi vẫn lén lút gặp nhau. Thế là từ hôm đó, chị N. và tôi bắt tay xây dựng câu lạc bộ, ban đầu là thành lập một nhóm cán bộ hạt nhân, rồi đi vận động để tạo lập các chân rết, xin tài trợ của các tổ chức phi chính phủ, dần dần hình thành nên một tổ chức như ngày nay.
Tại H.Đ., chúng tôi thực hiện tư vấn về giới tính, sức khỏe tình dục, an toàn tình dục, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống v.v… Hai mươi mấy con người, mỗi người mỗi cảnh nhưng đều chung nỗi khổ là số kiếp cô đơn của giới đồng tính. Có một chị bóng lộ (phải gọi là “chị”, là “cô” vì họ ưng thế lắm) rất khổ, bị kỳ thị ngay trong gia đình. Từ hồi còn nhỏ, chị này đã thích độn ngực, ăn mặc và trang điểm phấn son như phụ nữ, bố mẹ và các anh hễ nhìn thấy là đánh rất đau. Nhưng chị vẫn không thể kìm được ý thích “kỳ quái” đó, nên đối phó bằng cách đi đâu chơi, chị cho quần áo con gái vào túi mang theo người, tới nơi thì chui vào phòng vệ sinh thay đồ, lúc về nhà lại giấu lên nóc chuồng lợn. Đến đây lại nảy sinh vấn đề: Chị vào nhà vệ sinh nam ở Bờ Hồ (hồi khu vực này còn khá xập xệ, không ngăn phòng kín đáo, lịch sự như bây giờ) thì bị cánh đàn ông phũ phàng tống ra khỏi cửa: “Tóc dài, đeo coóc-xê, sao lại vào đây, cái con này?”. Chị sang toilet nữ thì bị giới phụ nữ kêu thét lên rồi đuổi ngược trở lại toilet nam vì “đàn bà sao lại tiểu đứng mà còn có bộ phận của đàn ông thế kia?”. Một lần yên vị được trong toilet nữ rồi thì chính chị lại rú lên khi nhìn thấy chỗ kín của người ngồi đối diện, về nhà lăn ra ốm một tháng trời vì sợ. Chị cứ rên rỉ: “Ôi ôi, kinh lắm, sợ lắm, trông như cái giẻ lau bảng ấy”. Bi hài kịch! Cả nhà đều chán nản, bó tay với đứa con dị hợm, cho đến ngày mẹ chị ốm chết. Trước khi mất, bà gọi gia đình lại trăng trối: “Tôi đi rồi, ông và các con ở lại phải thương lấy thằng T., đừng đánh chửi, hắt hủi nó nữa. Nó là đứa bất hạnh nhất nhà. Nó gánh hạn, gánh tội, gánh nợ cho cả gia đình mình như thế là nó khổ lắm rồi, phải thương lấy nó”…
Lại có một “cô” bóng lộ khác, múa rất dẻo, có lần đi tuyên truyền ở các quận cùng chúng tôi, cô múa trên sân khấu cao hứng đến nỗi… tuột cả ngực giả xuống đất. Khán giả ở phía dưới huýt sáo, ré lên, nhiều người đỏ cả mặt, nhưng cô vẫn vô tư cười, múa – lúc ấy lòng nhiệt tình đã giúp cô quên tất cả, chỉ tập trung vào vũ điệu. Đại khái là nhiều chuyện thành giai thoại cười ra nước mắt như thế.
Suy cho cùng, tất cả chúng tôi, với những hoàn cảnh khác nhau, đều đáng thương. Vì lẽ đó, H.Đ. sớm trở thành mái nhà chung của chúng tôi. Đến đây, chúng tôi cảm thấy mình không bị ghẻ lạnh, thấy tình người như được nhân lên. Tự chúng tôi nhận ra rằng phải dựa vào nhau thì mới sống được. Bản thân những người đồng tính – cả bóng kín và bóng lộ – không thương nhau, không bảo nhau sống cho đàng hoàng tử tế, thì làm sao xã hội chấp nhận chúng tôi? Bạn đừng cười, sự thực là ngay trong cộng đồng giới tính thứ ba này cũng tồn tại sự kỳ thị, phân biệt giữa bóng kín và bóng lộ. Bóng kín không thích bóng lộ “đồng cô, õng ẹo, toàn gây tệ nạn làm xấu mặt cả giới”. Bóng lộ chẳng ưa bóng kín không giống mình, không nữ tính, trông vẫn là tướng đàn ông thô kệch mà lại là đối thủ tranh giành bạn tình với mình.
Rồi còn mâu thuẫn giữa gay và lesbian nữa. Bản thân tôi cũng thấy khó chịu khi gặp các cô đồng tính nữ, tức là lesbian, hay ô môi theo cách gọi nôm na. Có lần tôi đã tống cổ một cặp lesbian tình cờ đến nhà, vì ghét: Đàn bà gì vừa cứng vừa thô, cứ bắt mình gọi chúng nó là anh, đến nhà người ta nằm vạ vật, hút thuốc lá, hôn hít nhau chùn chụt trước mặt gia chủ, thật không ra làm sao cả.
Với 20% thành viên là bóng lộ, 80% bóng kín, Câu lạc bộ H.Đ. thật sự là một địa chỉ để dân đồng tính gặp gỡ nhau và “đoàn kết” lại.
Một phần việc quan trọng của các thành viên H.Đ. là tư vấn, tuyên truyền, cung cấp thông tin để xã hội hiểu về đồng tính luyến ái. Nói đơn giản, chúng tôi sẽ tiếp cận các địa bàn, tổ chức những hội thảo để nói về những khó khăn, bất hạnh của người đồng tính, để từ đó xã hội có cái nhìn thông cảm hơn và người đồng tính có cơ hội hòa nhập cộng đồng hơn. Có làm tuyên truyền viên, tôi mới thấy xã hội mình thiếu thông tin đến thế nào. Nhiều người, nhất là người cao tuổi, do không hiểu về đồng tính luyến ái nên luôn quan niệm nó như một sự đồi bại, vi phạm thuần phong mỹ tục và đạo lý Á Đông, tóm lại là đáng lên án. Có lần chúng tôi tổ chức hội thảo ở phường Trúc Bạch. Tới phần ý kiến của các đại biểu, một phụ nữ bước lên sân khấu, cầm cả tập giấy, đọc một bài dài vô cùng, lên án kịch liệt tệ nạn đồng tính luyến ái và những nhức nhối do nó gây ra. Hàng chục người đồng tính chúng tôi ngồi phía dưới, ai cũng vừa tủi thân vừa tức. Có người bật khóc, mắt đỏ hoe. Người khác ức quá không chịu được phải bỏ ra ngoài. Đại biểu này vừa đọc bài tham luận, vừa nói những câu nhấn mạnh như chém dao chặt sắt:
- Chúng tôi không chấp nhận. Đây là những người đua đòi, đồi bại, phi đạo đức. Ma túy à, nghiện hút à, mại dâm à, AIDS à. Toàn tệ nạn. Dân tộc Việt Nam chúng ta trải qua bao nhiêu hưng vong mới tồn tại được đến ngày nay, nhưng nhóm người này làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng con người của chúng ta, vi phạm thuần phong mỹ tục, xâm phạm nền tảng luân lý, đạo đức của cha ông. Không-thể-chấp-nhận-được!
Mấy bạn tôi ngồi dưới sụt sịt, nước mắt ngắn nước mắt dài. Nhiều ánh mắt dồn về phía tôi mong đợi một ý kiến. Tôi chờ vị nữ đại biểu nọ nói hết mới bước lên sân khấu. Cầm micro, tôi cũng định nói câu gì đấy trang trọng một chút, nhưng chưa kịp nghĩ xem phải nói gì thì từ miệng tôi đã vọt ra:
- Xã hội không chấp nhận thì chúng cháu vẫn tồn tại hàng ngày, thưa cô.
Gay vốn mau nước mắt. Tôi chỉ nói được một câu như thế, nước mắt đã giàn giụa. Nhưng phía dưới bạn bè bắt đầu vỗ tay tỏ ý ủng hộ, buộc tôi phải lấy lại bình tĩnh để nói thêm:
- Những người đồng tính chúng cháu mong được xã hội thông cảm và giúp đỡ, để chúng cháu có thể tự tin mà sống. Đồng tính luyến ái không phải lựa chọn của chúng cháu. Gia đình chúng cháu cũng vậy. Con cái là sự kỳ vọng của bố mẹ, không một người bố người mẹ nào lại không muốn đẻ ra một đứa con để nó làm rạng danh cho gia đình dòng họ. Nhưng đồng tính luyến ái là do tự nhiên, do ông trời sinh ra thế, trời bắt tội chúng cháu. Nếu được lựa chọn, lchúng cháu chẳng ai muốn thế này.
Cử tọa vỗ tay. Tôi tự tin hơn, nói tiếp:
- Giới đồng tính cũng có những tệ nạn như cô nói – ma túy, mại dâm, dẫn đến AIDS. (Chính vì thế mà chúng cháu mới cần đến những câu lạc bộ như H.Đ. để tuyên truyền về sức khỏe tình dục). Nhưng nhiều người trong giới chúng cháu không phải là đồ bỏ đi, rất nhiều người có tài, có đóng góp cho xã hội. Là người đồng tính nhưng chúng cháu vẫn thực hiện đủ nghĩa vụ của công dân với đất nước. Bản thân cháu đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự. Rồi chúng cháu cũng vẫn phải làm những công việc nặng nhọc mà xã hội chỉ định cho nam giới. Chúng cháu muốn được sống bình thường.
Giọng tôi đến đây đã run lên, khản đi vì xúc động. May quá, từ phía dưới, một bác già có vẻ là cán bộ về hưu đã bước tới đón lấy micro, đỡ lời:
- Thôi các bác ạ, bây giờ các bác không nên quan niệm khắt khe nữa. Các cháu này (chỉ vào tôi) chẳng có tội tình gì, mà chính mình, với lương tâm của người mẹ, mình phải nghĩ nếu không may đẻ ra một đứa con như thế thì mình làm gì? Không lẽ lại giết con đi à, hay hắt hủi gớm ghiếc nó để nó sa ngã? Không, mình là cha là mẹ, mình phải thương nó hơn chứ. Sinh ra như nó là bất hạnh lắm rồi, phải không các bác?
Đúng là lời của một người mẹ với các bậc làm cha mẹ khác, ngắn gọn mà đủ ý, đầy sức thuyết phục.
Dù đau lòng, nhưng tôi không trách người phụ nữ đã đọc bài phát biểu dài dằng dặc để công kích tất cả giới đồng tính luyến ái. Thứ nhất, bởi vì tôi đã quen với sự kỳ thị của đám đông. Thứ hai, bởi vì tôi hiểu rằng những suy nghĩ như thế là bình thường ở những người không được tiếp cận với đầy đủ thông tin. Vấn đề (nhiều người hay gọi là “vấn nạn” hay “tệ nạn”) đồng tính luyến ái chỉ được nhắc đến một cách công khai, chính thức ở Việt Nam từ khi đất nước bắt đầu mở cửa, có những chuyển biến về kinh tế và thông tin. Trước đó, dư luận chẳng biết đồng tính luyến ái là cái gì. Ngay cả tôi hồi nhỏ cũng chỉ biết mình thích đàn ông, chứ có hiểu thế là thế nào.
Giới tính là một dạng lỏng
Hiện nay tình trạng thiếu thông tin, thiếu hiểu biết về sức khỏe tình dục, giới tính… còn lại chủ yếu ở các vùng nông thôn và miền núi. Ở những nơi đó, tôi chắc chắn là đồng tính luyến ái vẫn xuất hiện, nhưng người đồng tính thường là không có thông tin để hiểu về tình trạng bản thân, và đương nhiên là họ không bao giờ công khai, nên chúng ta mới ít nghe nói đến đồng tính luyến ái tại các vùng nông thôn, miền núi. Tưởng như đồng tính luyến ái chỉ xuất hiện ở các thành phố lớn, trong cuộc sống hiện đại, thật ra không phải. Nó là hiện tượng có mặt ở khắp mọi nơi, và đã hình thành từ khi bắt đầu lịch sử loài người.
Chuyện kỳ thị, thậm chí đàn áp đồng tính luyến ái, cũng đã có từ rất xa xưa trong lịch sử. Khi quân xâm lược Tây Ban Nha nhìn thấy cảnh làm tình của những người đồng tính trong các bộ tộc thổ dân châu Mỹ (Aztec, Maya…), họ rất ghê sợ và lập tức tiến hành những hình phạt khủng khiếp để tiêu diệt người đồng tính luyến ái, như thiêu sống hoặc ném cho chó dữ xé xác. Hiện nay, thế giới vẫn còn một số nước coi đồng tính luyến ái là bất hợp pháp, và họ áp dụng án tử hình đối với những công dân phạm tội này.